Meerderheid Nederlandse journalisten weleens bedreigd

Journalisten die worden bedreigd of erger - dat zie je niet alleen in verre buitenlanden. Uit onderzoek in opdracht van beroepsvereniging NVJ bleek vorig jaar dat ook het journalistieke werkklimaat in ons land ‘dreigend’ is geworden. Morgen houdt de Tweede Kamer een hoorzitting over de onderzoeksresultaten. FHJ-docent Simon Knopper werkte mee aan dit onderzoek. "De resultaten zijn ronduit schokkend."

61 procent van de ondervraagde journalisten zegt weleens te maken te krijgen met bedreiging (bijvoorbeeld fysiek of via social media). Dat beïnvloedt hun werk: ze mijden onderwerpen en locaties of passen zelfcensuur toe. Morgen houdt de Tweede Kamer een hoorzitting over de onderzoeksresultaten. Twee van de vijf journalisten die daar aan het woord komen ‒ misdaadverslaggevers John van den Heuvel en Paul Vugts ‒ kunnen momenteel niet zonder lijfwachten over straat. Vanochtend sprak journaliste Marianne Zwagerman in BNR Nieuwsradio al een bezorgde column uit over de veiligheid van haar beroepsgenoten in Nederland.

Dure plicht
In het kader van het onderzoek deed Knopper een aantal interviews met journalisten. “Ik wist natuurlijk dat die bedreigingen voorkwamen. Maar de frequentie en het soms grove fysieke karakter verbaast me.” Als voorbeeld noemt hij de Rotterdams-Turkse krant Zaman Vandaag: “Vanwege het pro-Gülen-standpunt van de redactie, gaan daar nog weleens stenen door de ruit. Het is zeer kwalijk dat zulke excessen tot zelfcensuur kunnen leiden. Journalisten hebben namelijk een dure plicht: het bewaken van de persvrijheid.” Eén journalist die daar pal voor staat is Fontys-alumnus Paul Vugts, misdaadverslaggever bij Het Parool. “Door collega’s wordt hij gezien als de beste misdaadverslaggever van ons land. Helaas betaalt hij daarvoor nu een zware prijs.”

Signaal
De onderzoekers adviseren de overheid om een krachtig signaal af te geven: geweld tegen journalisten wordt niet getolereerd. “Het is goed als er meer aandacht komt voor het verslechterende werkklimaat. Daarnaast moeten we nadenken over gerichte maatregelen om bedreigingen tegen te gaan.” Uit de gesprekken die Knopper voerde blijkt bijvoorbeeld dat aangifte omslachtig is. “Vooral social media zijn een laagdrempelig podium voor bedreiging. Maar als je aangifte doet, kom je nog wel eens in een bureaucratische molen terecht. Misschien is het goed om deze stap te vereenvoudigen. Maar dat is eigenlijk pas zinvol als de politie die aangiftes ook in behandeling kan nemen. Gezien de beperkte capaciteit daar, heb ik daarbij zo mijn twijfels.”

Knopper gaat nog niet zo ver om de journalistiek als risicoberoep te zien. “Dat ligt heel erg aan de omgeving waarin je actief bent.” [Frank van den Nieuwenhuijzen]