Fontys helpt druk op ic’s te verlagen, maar méér verpleegkundigen zit er niet in

Fontys levert een bijdrage aan het versneld afleveren van verpleegkundigen voor de intensive care (IC). Samen met het Tilburgse Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis ontwikkelt Fontys Hogeschool Mens en Gezondheid daarvoor een verkorte opleiding. Maar méér afgestudeerde verpleegkundigen kan de school voorlopig niet bieden.

De nieuwe opleiding kan in plaats van 18 maanden, afhankelijk van de vooropleiding van de verpleegkundige, tot wel een half jaar korter duren. Dat is goed nieuws, want als de coronacrisis iets heeft blootgelegd dan is het wel dat er in Nederland een schrijnend te kort is aan zowel IC-bedden als -verpleegkundigen.

Maar het is een druppel op een gloeiende plaat. Gisteren kwam in het nieuws dat er voor 1 oktober duizenden verpleegkundigen moeten worden opgeleid wegens een direct tekort. Het Landelijk Netwerk Acute Zorg slaat hierover alarm.

Onlangs kwam de Sociaal Economische Raad, een belangrijk adviesorgaan van de regering, met eenzelfde noodkreet. De SER schetst in zijn rapport dat er de komende twee decennia zo’n 700.000 mensen extra nodig zijn, bovenop de ongeveer 1,4 miljoen die nu in de zorg werken.

Geen grip op
Een versnelde groei in het aantal afgestudeerde verpleegkundigen ziet directeur Karen Cox van Fontys Hogeschool Mens en Gezondheid (FHMG) in Eindhoven er op korte termijn niet komen. Het is iets waar haar instituut ‘geen grip op heeft’.

“Ik ben hier nu negen jaar directeur en het aantal aanmeldingen is nog geen enkel jaar hetzelfde geweest. Ik weet niet aan welke knoppen je moet draaien om meer havisten aan te trekken. De instroom is heel regionaal en erg afhankelijk van de economie. Als het daarin minder gaat, zie je dat ze kiezen voor de zorg of het onderwijs. Het zijn golfbewegingen.”

Maar er klonk de afgelopen maanden toch regelmatig applaus voor de zorg? Cox: “Studenten kunnen de zorg nu beschouwen als een dynamische, uitdagende werkplek. Maar ik zie dat niet terug in het aantal aanmeldingen. We hebben er nu 5 procent meer, vergeleken met vorig jaar. Maar een week of acht geleden stonden we nog op min 18 procent!”

De verkorte opleiding IC-verpleegkundige die Fontys wil starten, kan volgens de directeur wel enige verlichting bieden, maar creëert tegelijk elders een gat. Het is een vervolgopleiding, waarvoor ergens anders verpleegkundigen worden weggehaald.

Aantrekkelijker maken
Om het beroep aantrekkelijker te maken, moet zorgpersoneel volgens de SER zelf kunnen roosteren en minder administratiedruk voelen.

Verpleegkundigen dienen inderdaad meer autonomie te krijgen, vindt Cox. “Er is nu te veel in regels vastgelegd. Fontys is momenteel betrokken bij een project met zorgorganisaties in Noord- en Midden-Limburg om verpleegkundigen zelf te laten roosteren.”

Ze denkt dat de oplossing niet zozeer zit in extra mensen, maar meer in het behouden van verpleegkundigen. “Anders schiet je er per saldo niks mee op. Dat zegt de landelijke adviescommissie Werken in de Zorg ook.” 

Meer preventie
De SER stelt eveneens dat er meer nadruk moet komen te liggen op voorzorg en preventie. De FHMG-directeur denkt dat dit de druk op de zorg zeker zal verminderen en die ook goedkoper maakt.

“Die preventie vindt echter niet altijd plaats binnen de zorg, maar ook op scholen of via gemeenten. Je kunt dat meer via de zorg laten lopen – de GGD is daar met name mee bezig. Probleem is dat zorgorganisaties wel kunnen investeren in preventie, maar niet de revenuen ervan plukken. Er is op zich geen financiële prikkel, al zien ze zeker het belang.”

Meer samenwerking en geen gescheiden financiering binnen die keten, bieden volgens haar soelaas: “Met die samenwerking zijn we in onze opleidingen al bezig. Dat studenten niet alleen in ziekenhuizen zitten, maar ook de lijn naar een verpleeghuis zien.”

Technologie
De ontwikkeling van technologie binnen de zorg, waarvoor de SER eveneens pleit, moet doorgaan aldus Cox. Als voorbeeld noemt ze de associate degree-opleiding Zorg en Technologie van FHMG, die verpleegkundigen samen met technici doen. “Ik geloof erin dat er steeds meer over de opleidingen heen samengewerkt moet worden om die ‘wendbare professional’ af te leveren.” [Tim Durlinger]