Docent zet gedichten over gendertransitie om in muziek

Fontysdocent Emiel Scholsberg heeft een EP uitgebracht. Een album waarmee hij met vijf nummers de transitie en gevoelens van Helena, een persoon die hij tijdens een vakantie in Frankrijk leerde kennen, probeert te omschrijven. 

Scholsberg kwam tijdens de zomer van 2020 met Helena in contact tijdens een retraiteweek in de Pyreneeën. “Helena kwam op het allerlaatste moment aanwaaien met een campertje. Het was een opvallende verschijning waar ik vrijwel meteen een klik mee had”, vertelt de docent Muzikaal Leiderschap en Gitaar.

De twee raakten in gesprek. Meerdere gesprekken. Over het leven, over hobby’s en over de transitie die Helena doormaakte. “Ze vertelde heel openlijk over haar proces van Tom - zoals ze vroeger heette - naar Helena. Ik vond haar heel boeiend.”

Zo boeiend zelfs, dat Scholsberg Helena’s gevoel uit wilde drukken in muziek. Zij bleek net als hij een maker te zijn en schreef gedichten over haar transitie. “Ze bundelde haar werken in een boekje en liet me dat lezen”, vervolgt Scholsberg.

“De eerste zin die ik las, raakte me meteen. ‘Ik voel me als een regenboog opgesloten in een verfpot’. Ik kan niet verklaren waarom ik er zo geïntrigeerd door was, maar ik wilde er iets mee doen. Wist alleen nog niet wat.” Dat idee kwam later pas, toen Scholsberg de link legde met een door hem verzonnen project dat hij graag wilde doen.

Verhalen van vrijheid
“Twee jaar geleden heb ik bij het Makersfonds in Tilburg ‘Frimangron Tori’ gepresenteerd, dat is Surinaams voor ‘verhalen van vrijheid’ en heeft te maken met waar ik vandaan kom. Ik wilde graag een EP maken die gebaseerd is op persoonlijke verhalen van mensen. Verhalen zoals die van Helena.”

De docent pikte vijf gedichten uit Helena’s boekje die samen haar verhaal vertellen. Elk exemplaar zou garant staan voor één nummer van zijn EP. “In elk gedicht omschrijft ze dat er ‘iets’ in je zit dat er niet uit komt, omdat alles om jou heen je anders ziet.”

Scholsberg vroeg Helena’s akkoord, kreeg dat en ging aan de slag. “Ze vertrouwde me volledig en liet mij m’n gang gaan. Des te spannender was het om haar het eerste nummer te sturen toen het af was. Ik had geen idee of het voor haar een reflectie zou zijn van haar gevoel.”

Het pakte goed uit. Helena reageerde emotioneel, geraakt. Het ving precies haar gevoel. “En dat is best bijzonder aangezien ze me nooit een aanwijzing heeft gegeven. Ik wist niet eens van welke muziek ze houdt. Daar hebben we het nooit over gehad.”

Brief aan Tom 
Het eerste nummer van de EP is gebaseerd op Helena’s gedicht ‘Brief aan Tom’, waarin Helena een brief schrijft aan haar vroegere zelf. Scholsberg: “Ik heb geprobeerd de pijn en het verdriet naar voren te brengen die ze heeft gevoeld. Maar ook dat ze Tom nodig heeft gehad. Dat ze zonder hem niet op het punt was gekomen waar ze nu is.”

In andere liedjes neemt Scholsberg de luisteraar mee naar de leegte die Helena heeft gevoeld, het opgesloten gevoel en het idee dat ze niet volledig zichzelf kon zijn. “Je weet dat je kunt stralen, maar dat lukt je niet omdat je niet vrij bent. Je hoort dat ook terug in sommige tracks; die gaan nergens écht open.”

Pas het begin
Alle geluiden die op het album te horen zijn, werden opgenomen op het zolderkamertje van Scholsberg. Anderhalf jaar heeft hij erover gedaan. Alles in zijn uppie. Aan zijn nieuwe plaat wordt al gewerkt. “Dit was pas de eerste editie in een serie verhaal-EP’s die ik uit wil brengen." [Karen Luiken]