Docent van de toekomst kan niet zonder YouTube
De YouTube-docent is hot. Vooral in eindexamentijd schieten de kijkcijfers van uitlegfilmpjes omhoog. Hebben de lerarenopleidingen van Fontys hier voldoende oog voor? En wordt het medium ook binnen de opleidingen zelf gebruikt?
Volgens Anton van den Brink, directeur Fontys Lerarenopleiding Sittard (FLOS), is deze ontwikkeling bij FLOS inmiddels breed opgepakt.
“Binnen de lerarenopleiding wordt steeds vaker gewerkt met YouTube-filmpjes als kennisclips of als flipping-the-classroom, waarbij de uitleg online gebeurt en het oefenen in het klaslokaal. Ook stimuleren we het gebruik van media bij onze studenten en besteden daaraan aandacht tijdens onderwijs en stages.”
Ideaal leermiddel
Een van de docenten in Sittard die veel ervaring heeft met het maken van kennisclips, is Ralf Methling van de lerarenopleiding Duits. Hij heeft sinds twee jaar een eigen YouTube-kanaal, Linguistik – einfach einfach, met inmiddels 7.000 abonnees in binnen- en buitenland.
YouTube is niet meer weg te denken uit het 
onderwijs, stelt Methling die in Sittard ook de rol van DLO (Digitale Leeromgeving)-coach heeft. ‘Kennisclips’ zijn volgens hem een ideaal leermiddel.
“De leerlingen kunnen thuis de uitleg op hun eigen tempo bekijken zonder de ruis van het klaslokaal. Ze kunnen video’s net zo vaak terugkijken tot ze het snappen en kunnen vervolgens oefenen in het klaslokaal.”
Bijna een vereiste
Volgens Methling is het voor studenten van de lerarenopleiding al bijna een vereiste dat ze leren hoe ze uitlegvideo’s moeten maken. “Het is nog geen officieel onderdeel van het curriculum. We bieden geen vak kennisclips maken aan, maar digitaal onderwijs wordt wel steeds meer geïntegreerd in alle leerlijnen.”
En dat is maar goed ook, denkt Methling, want het maken van een goede kennisclip vergt geld, ervaring en tijd. Veel tijd. “Het kost al snel acht uur om een clip van tien minuten te maken en je hebt daarbij goede faciliteiten nodig.”
Een kennisclip gemaakt met een mobiele telefoon komt volgens Methling niet goed over. “Dan heb je slechte belichting en beroerd geluid. Je hebt echt goede lampen nodig, een microfoon en software voor de nabewerking.”
Ook bij Fontys Lerarenopleiding Tilburg (FLOT) komt steeds meer aandacht voor uitlegvideo’s. Grote aanjager is hier Rob van Bakel, lerarenopleider bij de Natuurkunde opleiding en bij Science & Technology.
Alles is natuurkunde
Van Bakel komt uit het voorgezet onderwijs waar hij vele jaren als natuurkundedocent werkzaam was. Vanaf 2012 maakt hij al YouTube-video’s op zijn kanaal Alles is Natuurkunde.
Alles is 
Natuurkunde heeft een kleine 6.000 abonnees en gemiddeld 200.000 views per jaar. “In de eindexamentijd schiet het aantal views omhoog, dan worden de video’s snel tien keer zo vaak bekeken.”
Binnen FLOT werken steeds meer docenten met uitlegvideo’s, mede aangejaagd door corona. En ook de studenten leren hoe ze video’s moeten maken. Van Bakel: “Onze mediatheek verzorgt workshops video maken, maar ook in de reguliere lessen komt hier steeds meer aandacht voor.”
Van Bakel laat zijn studenten al vanaf het eerste jaar video’s maken. “Niet alleen zijn deze video’s waardevol als lesmateriaal maar studenten leren zo ook reflecteren op hoe ze instructies geven, dat is ook belangrijk.”
Instapmoment
Een goed instapmoment voor studenten is volgens Methling het maken van een screencast, een digitale opname van je beeldscherm voorzien van een audio-opname.
“Dit is een laagdrempelige manier om een kennisclip op te nemen. Onze studenten leren dit al in het eerste jaar en gebruiken deze clips vervolgens ook tijdens hun stages. Zo leren ze meteen de meerwaarde van online-lesmateriaal.”
Keurmerk
Aandacht voor kwaliteit is volgens Methling wel belangrijk. “Er staat ook veel onzin op YouTube. Het onderscheid tussen goed en slecht lesmateriaal moet je als docent duidelijk maken. Een goede docent weet als geen ander waar zijn leerlingen behoefte aan hebben en welke clips inhoudelijk van toegevoegde waarde zijn. Die kennis wordt steeds belangrijker in deze tijd.” [Ivo van der Hoeven]