Delen is het nieuwe onderzoeken

Op 26 oktober reikt ict-organisatie SURF een prijs uit voor open access praktijkonderzoek. Fontys-promovendus Sebastiaan Peek is één van de genomineerden. Hij is niet de enige die zijn resultaten gemakkelijk deelt: overal in het hoger onderzoek en onderwijs wordt dit steeds gewoner. En niet alleen als het gaat om onderzoek.

Sebastiaan Peek ergerde zich, toen hij bezig was met zijn promotie. Hij had voor zijn onderzoek aan de Paramedische Hogeschool en Tilburg University publicaties nodig uit vakbladen waar de instituten niet op geabonneerd waren. Bibliotheekmedewerkers moesten op zoek naar betaalde versies van de artikelen die hij nodig had om een antwoord te vinden op de vraag: hoe zorgen we ervoor dat ouderen technologie accepteren en gebruiken, waardoor ze langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen?

Juist voor multidisciplinaire onderzoekers moet het open delen de norm zijn, vindt Peek. Hij trok daaruit direct de consequentie: samen met copromotor Eveline Wouters maakte hij vanaf dag één de eigen onderzoeksresultaten voor iedereen toegankelijk. En niet via een pdf-je op verzoek, maar door actieve verspreiding via social media, blogs en websites. Die open houding levert hem een nominatie op voor de hbo-award van de ict-organisatie voor onderzoek en onderwijs in Nederland SURF die op 26 oktober wordt uitgereikt. Eerder won hij al de maandprijs die de organisatie ook uitreikt voor open access praktijkonderzoek.

Doeners
Bij de Sporthogeschool ging het heel anders. Daar wilden docent/ onderzoeker Menno Slingerland en zijn collega’s heel graag een subsidie binnenhalen, toevallig ook van SURF, voor het opzetten van een online leeromgeving voor ALO-studenten die onderzoek doen. ‘’Onze studenten zijn meer doeners dan onderzoekers, dat is nu eenmaal het menstype dat gymleraar wil worden. Maar we willen ze wel leren te reflecteren op hun eigen onderwijs en dit door middel van onderzoek te verbeteren en te vernieuwen.’’ Daar kwam nog bij dat de studenten lichamelijke opvoeding een nieuw curriculum volgen, waarbij de oude online leeromgeving niet goed meer aansluit.

De subsidie van 55.000 euro kwam er, op voorwaarde dat het platform open access geeft. Stap voor stap ziet de student straks hoe hij onderzoek moet aanpakken en hoe het eindresultaat moet zijn. En met hem zijn collega-studenten in heel Nederland. ‘’Primair bedienen we de eigen opleiding met deze leeromgeving. Maar gaandeweg zien we steeds meer voordelen van het feit dat het een open access platform wordt. Er is een externe klankbordgroep waarin alle zes academies van Nederland zitten, zij kunnen er straks ook hun voordeel mee doen. Het wordt geen blauwdruk voor het onderwijs, er zijn academies die een totaal andere visie daarop hebben, maar wij durven zeker te delen.’’

Fontys-bibliotheek
Het inzicht in hoger onderwijs en onderzoek groeit dat iedereen profiteert van het delen van kennis en onderzoeksresultaten. Ook studenten krijgen steeds meer middelen. Zomaar een voorbeeld van afgelopen week: de dienst onderwijs en onderzoek van Fontys meldt dat studenten gebruik kunnen gaan maken van library access, een link die het heel gemakkelijk maakt om toegang te krijgen tot academische artikelen, tijdschriften en databases waar de Fontys-bibliotheek een licentie voor heeft.

Terug naar Peek en Wouters: zij konden door hun open houding het hele netwerk van professionals in ouderenzorg en technologie betrekken bij alle tussenstappen van hun onderzoek. En door zijn kennis te delen, maakte hij zichzelf ook bekend als expert: Peek spreekt regelmatig op congressen en andere bijeenkomsten met vakgenoten over zijn onderzoek. Natuurlijk speelt de aard van het onderzoek daarin een rol, het thema ouderen en techniek speelt niet alleen in Nederland of Europa, maar ook het gemakkelijke delen heeft volgens hem invloed. 

Status
En hoe zit het met het onderzoekersego? Het hoogste goed in de wetenschap is immers een egostrelende publicatie van je onderzoek met klinkende resultaten in een toonaangevend journal? Ook Peek is daar niet ongevoelig voor. Maar hij keek eerst naar wetenschappelijke titels die ook volgens het open access principe werken. Daarna checkte hij pas hun journal impact factor ofwel de status van zo’n tijdschrift; een bepalend element voor je carrière als onderzoeker. Vooralsnog is het goed gekomen.
[Debbie Langelaan]
Foto's: Boven Sebastiaan Peek, onder Menno Slingerland op de Sporthogeschool