De vrouwen van Sachsenhausen

Tijdens mijn studiereis naar Berlijn ben ik allerlei indrukwekkende dingen tegengekomen. Eén ding in het bijzonder wil mijn gedachten maar niet verlaten: de vrouwelijke bewoners van Sachsenhausen.

Het concentratiekamp Sachsenhausen was bedoeld voor mannelijke gevangenen. Samen met mijn medestudenten ging ik dit kamp bekijken. Ergens in een hoekje stond een heel klein monument: twee vrouwen die elkaars hand vasthielden. Ik wilde er eigenlijk voorbijlopen want verderop zag ik barakken staan waarvan ik wist dat die veel indruk zouden maken. Ik had echter geen idee wat het monument van die twee vrouwen betekende, dus trok het mijn aandacht. 

Toen kwam ik erachter dat op die plek één barak voor vrouwen had gestaan dat diende als bordeel. Dit bordeel werd gebruikt om de mannelijke gevangenen die zich goed hadden gedragen ‘te belonen’. De vrouwen werden daarvoor vanuit een vrouwenkamp naar Sachsenhausen gehaald om seksueel misbruikt te worden.

Dit verhaal en het beeld van die twee vrouwen bleef maar in mijn gedachten. Hoeveel ellende kan een mens overleven? Ik ben er meer over gaan opzoeken, over dit soort kampbordelen die in meerdere concentratiekampen bestonden. Sachsenhausen bleek het enige kamp waar vrouwen die zwanger raakten ook nog eens werden vermoord. 

Ik vind dat er veel te weinig aandacht is voor deze vrouwen. Vrouwen die werden opgepakt om hun geloof of opvattingen, werden weggestopt in helse omstandigheden en dan ook nog eens seksueel werden misbruikt. Sommige vrouwen overleefden het. Dit maakt veel indruk op mij en in mijn geschiedenisles zal er dan ook altijd aandacht zijn voor de vrouwelijke bewoners van Sachsenhausen.

Ook in oorlogssituaties na de Tweede wereldoorlog zijn vrouwen vaker slachtoffer van seksueel geweld dan mannen. En ook in het gewone leven van vandaag de dag is het niet anders. Nederland telt volgens het CBS jaarlijks 100.000 slachtoffers van aanranding, verkrachting en/of misbruik. Hiervan is 90% vrouw en 10% man.

Seksueel grensoverschrijdend gedrag heeft veel meer vormen en raakt nog veel meer vrouwen. 52 procent van de jonge vrouwen maakt grensoverschrijdend gedrag mee. Ook door mijn eigen medestudenten worden er bijvoorbeeld met regelmaat neerbuigende opmerkingen gemaakt over vrouwelijke studenten en hun lichaam. Dat gebeurt met mannen echt veel minder. Dit moet ophouden!

Nu zou ik een nare opmerking over je borsten of een ongevraagde aanraking nooit willen vergelijken met wat er met de vrouwen in Sachsenhausen is gebeurd, maar we lijken maar langzaam te leren van de geschiedenis. Wel vraag ik om respect voor vrouwen en hun lichaam. Laat mijn lijf gewoon van mij zijn, daar heb ik geen mening of oordeel van wie dan ook voor nodig.

Roos Vervoort is tweedejaars student aan de lerarenopleiding geschiedenis in Tilburg en schrijft columns voor Bron.