De grote zwendel van de consultancy

The Big Con is de Engelse titel van het boek dat Rosie Collington en Mariana Mazzucato schreven over de consultancy industrie. Wereldwijd gaat er meer dan 800 miljard euro om in deze industrie en in Nederland vorig jaar al bijna 3 miljard euro. En dat het een con (zwendel) is blijkt uit dit boek, maar ook al uit het eerder geschreven ‘De Macht van McKinsey’ van onderzoeksjournalisten Walt Bogdanich en Michael Forsythe. Over een van de grootste spelers in het consultancyveld: Mc Kinsey.

Consultants zijn voor mij altijd een bijzondere beroepsgroep geweest. Met nieuwsgierigheid bekeek ik deze spreadsheets, organogram en flowcharts makende mensen. Altijd maar agile werkend in hun maat- of mantelpak. Zijn ze wel echt het geld waard dat ze verdienen of kan dit beter aan leerkrachten, verpleegkundigen en politie agenten uitgegeven worden?

Nou, deze vraag wordt beantwoord in beide boeken over de consultancy industrie. Consultants zijn adviseurs en worden dus door vele (overheid) instellingen ingezet voor advies. Dit advies komt er alleen dan wel vaak op neer dat er meer consultants nodig zijn.

Collington en Muzzucato beweren ook dat de publieke sector geen vertrouwen meer heeft in eigen kracht en in eigen mensen en daarom de consultants inhuren. Zij bepalen vervolgens het beleid en voeren het uit. Wat natuurlijk tricky is. In onderwijsinstellingen als Fontys, maar ook in zorginstellingen wordt dan niet meer naar de docenten of verpleegkundigen geluisterd, maar naar consultants. Zij weten wat goed is voor ons, maar volgens de auteurs vooral dus voor henzelf.

Met alles wat er in het hoger onderwijs gebeurt - de uitholling, verschraling en vercommercialisering - krijg ik toch bepaalde vermoedens dat ook wij in de greep kunnen zijn van deze consultants. Inhoud maakt steeds meer plaats voor processen en de loze en vage consultancy termen vliegen ons om de oren tijdens campfire meetings en scrumsessies. Als ik op mijn Fontyslocatie kom, krijg ik bovendien steeds minder het idee dat ik bij een kennisinstelling ben, maar eerder bij een hippe startup. Alleen is de koffie er minder lekker.

Wie redt ons dus van de consultants? Ik vrees dat ze daar een adviseur of consultant voor gaan inhuren.

Tina ten Bruggencate is docent aan Fontys Hogeschool Toegepaste Psychologie en onderzoeker bij het lectoraat Mens en Technologie.