Breng de buitenwereld in de klas

Jacqueline van Swet nam onlangs afscheid als lector Leerkracht in Samenwerken. Ze blikt terug op vier jaar onderzoek naar hoe leraren samenwerken, zoals met deskundigen van buitenaf en hoe dat beter kan: ‘We moeten de kracht van leraren veel beter benutten’.

Het is met enige spijt dat Jacqueline van Swet het lectoraat afsluit. Graag was ze nog vier jaar doorgegaan, acht jaar is tegenwoordig gebruikelijk voor een lectoraat, maar ze ‘moet’ over een kleine twee jaar met pensioen. ‘’Ik heb gemerkt dat het na drie jaar echt gaat lopen, dan krijgt een lectoraat bekendheid. Gelukkig kan ik me met dit thema blijven bezighouden de komende jaren.’’

Expertise
Leerkracht in Samenwerken gaat - letterlijk - over het in de klas halen van de buitenwereld. De ouders, de jeugdhulpverlening, de gezondheidszorg, de politie, de buurt: tal van partijen kunnen hun expertise inbrengen. En daar blijft het niet bij, als het aan Jacqueline van Swet ligt: de externe deskundige moet daadwerkelijk de samenwerking aangaan met de leraar. Als het kan staan ze samen voor de klas. Van Swet geeft het voorbeeld van een weerbaarheidstraining in groep 6. Niet speciaal voor kwetsbare kinderen, maar voor iedereen. ‘’De trainer heeft zijn deskundigheid, de leraar kent de groep en daardoor weet hij wat iedere leerling nodig heeft. Als ze samenwerken, maken ze allebei een professionaliseringsslag.’’

Welk effect heeft de samenwerking op de kinderen? Van Swet schetst hoe leraar en bijvoorbeeld een hulpverlener samen binnen de school werken aan het ‘gewone’ opgroeien en opvoeden, in plaats van leerlingen met problemen eruit te pikken en die extra hulp of zorg te geven, waardoor zij vooral een stigma krijgen. ‘’Je kunt meer preventief werken, signalen worden vroeg opgepikt, er is uiteindelijk minder dure en ingrijpende, gespecialiseerde hulp nodig.’’

Zo’n aanpak klinkt als iets wat je op iedere school kunt tegenkomen. Met andere woorden: hoe vernieuwend is dit? ‘’Nou, als je kijkt naar de richtlijnen van de jeugdhulpverlening: de hulpverlener geeft advies aan de leraar, deze kan op zijn beurt signalen over leerlingen doorspelen wanneer hij denkt dat er iets speelt bij een leerling. Maar niet: welke rol kan de leraar zelf spelen. En dat terwijl hij zo'n belangrijke persoon is in het leven van kinderen.’’

Huisbezoek
Is dit niet weer een nieuwe last die bij de leraar wordt neergelegd? ‘’Ik zou wel nader willen onderzoeken in hoeverre samenwerking een lastenverzwaring is en hoe je dat slim kunt aanpakken. Want het hoeft geen verzwaring te zijn. Er zijn bijvoorbeeld scholen die als gewoonte hebben dat de leraar van klas 1 een huisbezoek aflegt bij al zijn leerlingen. Dat is een enorme investering in samenwerking, maar kan zoveel opleveren dat het de moeite meer dan waard is.’’[Debbie Langelaan]

Foto bovenin: Jacqueline van Swet.
Midden: illustratie uit het boek Vier jaar Leerkracht in Samenwerken, door Jacqueline van Swet en Marianne den Otter (red.) plus anderen. Studenten kregen opdracht om aan de slag te gaan met de vraag: 'Wat is het beste voor leerling Viggo?'.