Blockchain zet wereld financials op zijn kop

Vier sprekers hadden zojuist bijna staccato hun uitleg over de toehoorders uitgestort. Prachtige, begeesterde verhalen over blockchain, robotic process automation ofwel RPA en een vleugje artificial intelligence. Maar de ziel en zorg van het HFM-symposium van gisteren werd het beste verwoord door een slotvraag uit het publiek: 'We gaan dus allemaal werkloos worden. Wat doen we daaraan?"

_{door Jan Ligthart}
Het leek soms wel een symposium over ICT of technologie, gisteren in R5 aan de Rachelsmolen in Eindhoven. Maar het was toch echt de Fontys Hogeschool Financieel Management die dit had georganiseerd en tal van mensen uit het werkveld voor dit jaarlijkse evenement had uitgenodigd.  'Digitale transformatie van de financial', zo luidde het thema van deze editie. En precies daar ging het over. 
Zoals de wereld van bijvoorbeeld retailers of dagbladbedrijven al gigantisch is veranderd, zo wordt ook die van de financials opgeschud. "Het gaat niet eens om nieuwe verbindingen, maar in ons werk worden de verbindingen door alle technologische ontwikkelingen zó intens, dat het onze hele wereld op zijn kop zet", zette FHFM-directeur Daan Greven aan het begin al meteen de toon.

Supply chain
Waarop vervolgens hoogleraar accountancy Eddy Vaassen, Joris van den Bergh (ASML), Rik van Wessel (HFM-alumnus) en Lucas Vousten (partner bij het Eindhovense accountantskantoor Joanknecht) de uitspraak van Greven met bewijsmateriaal onderbouwden. 
Vaassen had daar behoorlijk wat tijd voor nodig. Hij probeerde dan ook uit te leggen wat blockchain precies is en hoe het werkt, en ging daarbij ruim over zijn spreektijd van 35 minuten heen. Maar legde vervolgens uit dat hij laatst aan een even slim publiek aan vijf uur spreektijd ook nog niet genoeg had.
Kort geformuleerd: "Je gaat de hele supplychain aan elkaar rijgen, dat is feitelijk wat blockchain doet. Het wordt zo een programmeerbare economie. Eentje waar je niets meer hoeft te controleren omdat blockchain die controles en contracten al doorlopend uitvoert." En: "Blockchain is de enige echte waarheid. Dat is ook het grote verschil met andere systemen: het voegt ontzettend veel betrouwbaarheid toe."
Een prachtsysteem dus. Met eigenlijk maar twee nadelen. Het is heel complex om product en eigenaar aan elkaar te koppelen én het kost heel veel energie. Vaassen wees naar de bekendste blockchain-gebruiker: Bitcoin. "Het energieverbruik van alleen de Bitcoin-blockchain is even hoog als dat van heel Denemarken."

Hightech snelweg
Waarna Joris van den Bergh vertelt hoe bij zijn werkgever, ASML, de Robotic Process Automation een revolutie teweeg bracht binnen de afdeling finance. Met dit RPA werd een hightech snelweg voor alle financiële transacties gebouwd. "De voordelen? Nou: 24/7 actief, nooit ziek, en deze software doet altijd alles veel sneller én altijd op precies dezelfde manier. Binnen een jaar hadden we de kosten terugverdiend. En je kunt er niet alleen achteraf maar ook op voorhand al controles mee uitvoeren."
Dat is allemaal heel fijn, aldus Van den Bergh. "Want we willen voorkomen dat we op onze ASML-campus nóg eens zo'n hoge toren moeten bouwen." Voor alle duidelijkheid: die toren herbergt vooral medewerkers. Geen fijn verhaal dus voor mensen die financial willen worden of studenten daartoe opleiden.

Competenties
Zo zwart-wit ligt het volgens Van den Bergh niet. "Wat wel is, is dat we mensen nodig hebben die deze digitale snelweg in de gaten houden. En er ook aan kunnen meebouwen. Er zijn dus andere competenties nodig binnen finance om ons werk uit te kunnen blijven voeren. Finance-mensen moeten voortaan in staat zijn zelf te kunnen robotiseren zonder dat dit al te veel IT-kennis vergt."
Oud-student Rik van Wessel is daar het levende voorbeeld van. "Ik denk dat geen enkele docent of student hier ooit van RPA had gehoord toen ik aan mijn scriptie begon. Ook ik wist er niets van toen ik als stagiaire bij ASML binnenstapte. Daarom is dit soort dagen, dit symposium, zo belangrijk voor studenten. Leer hiervan. Jullie zijn nu aan zet."  

Lucas Vousten vatte daarna samen wat al die nieuwe technieken in de praktijk van de accountant betekenen. "Je kunt heel veel automatiseren waardoor je veel meer continu aan monitoring en auditing doet in plaats van de traditionele focus op het eindproduct. De rol van de accountant verandert daarmee wel. Er wordt veel nadrukkelijker kennis en vaardigheden op andere vlakken vereist. De vakken van de toekomst zullen keten-auditor en -controller worden."

Werkloos
Waarna ter afronding bij het vragenrondje uit de zaal de welhaast voorspelbare vraag kwam: "Oké, dus we gaan allemaal werkloos worden. Wat doen we daaraan?"
Vaassen herhaalde nog eens dat de 'robots' vooral de dingen gaan doen die saai zijn en dat "wij dus de dingen moeten doen die vooral leuk zijn".
Vousten raadde de toehoorders aan om zich meer te richten op de technische componenten, aangezien er andere competenties nodig zijn. En dan nog..., want er komt ook nog artificial intelligence. "Een tijdpad is lastig aan te geven. Maar volgens specialisten is de robot rond 2050 slimmer dan de mens."
Dat ging Vaassen te ver. Volgens hem kent de digitale transformatie ook een einde: "Jij hebt het dan over singularity (wanneer de robot de mens voorbij is gestreefd, red.). En dat punt zal er nooit komen."